1. Tiêu điểm:
Gần đây Bộ Công an đang lấy ý kiến các cơ quan, hiệp hội liên quan dự thảo báo cáo giải trình một số nội dung mới trong dự thảo Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ đã trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 6 vừa qua. Điểm đáng chú ý tại dự thảo lần này đề xuất quy định về cấp điểm cho Giấy phép lái xe (GPLX) và trừ điểm GPLX, theo quan điểm của Bộ Công an việc quy định điểm GPLX là điểm tiến bộ phù hợp với thực trạng xã hội Việt Nam hiện tại và bắt kịp xu hướng của các nước trên thế giới, việc quy định về điểm GPLX sẽ góp phần nâng cao ý thức chấp hành luật giao thông của người tham gia giao thông và tăng cường quản lý hành chính nhà nước về trật tự, an toàn giao thông.
Vậy, dự thảo quy định về điểm GPLX được hiểu như thế nào và tác động đến xã hội ra sao. Sau đây, hãy cùng BNSG Law tìm hiểu cụ thể về vấn đề này.
2. Quy định về điểm GPLX:
Theo dự thảo Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ, Bộ công an đề xuất số điểm dự kiến cấp cho mỗi GPLX là 12 điểm/năm tương tự như một số nước nêu trên. Số điểm này được cấp mới vào ngày 1/1 hằng năm, tùy từng lỗi vi phạm mà số điểm trừ sẽ khác nhau. Trong 01 năm nếu người tham gia giao thông vi phạm bị trừ hết 12 điểm thì phải tham gia sát hạch để được cấp lại GPLX.
Khi có quyết định xử phạt (đối với hành vi vi phạm có quy định trừ điểm), tài xế sẽ nhận được thông báo của cơ quan xử phạt về việc giấy phép lái xe bị trừ điểm và hệ thống cơ sở dữ liệu sẽ tự động trừ điểm (không có sự tiếp xúc giữa người có thẩm quyền xử phạt và người vi phạm, nên sẽ không phát sinh tiêu cực, không trùng chéo với các hình thức xử phạt vi phạm hành chính) hoặc sau một năm kể từ lần trừ điểm gần nhất, nếu còn điểm hệ thống sẽ tự động phục hồi điểm cho tài xế.
Quy định về điểm và trừ điểm GPLX đã được quy định, áp dụng ở một số nước như Trung Quốc, Singapore, Thái Lan, tại các nước này quy định mỗi GPLX có 12 điểm/năm, nếu bị trừ hết số điểm đó thì sẽ người vi phạm sẽ bị đình chỉ lái xe hoặc tước giấy phép lái xe. Hay tại Ý quy định việc trừ điểm và cộng điểm thưởng cho GPLX, cụ thể mỗi GPLX có 20 điểm, nếu bị trừ hết số điểm này phải thi lại bằng lái xe. Ngược lại nếu không vi phạm luật giao thông trong thời hạn 02 năm liên tiếp thì được cộng thêm 02 điểm, số điểm người lái xe tích luỹ được tối đa là 30 điểm. Như vậy, tuỳ vào điều kiện kinh tế – xã hội của từng quốc gia mà việc tính điểm trên GPLX cũng được quy định khác nhau.
3. Hệ quả của quy định về điểm GPLX:
Quy định về điểm và trừ điểm GPLX tác động trực tiếp vào nhận thức và quyền lợi của từng cá nhân trong xã hội khi tham gia giao thông, từ đó nâng cao ý thức chấp hành pháp luật về giao thông và hạn chế hành vi vi phạm trên thực tế. Ngoài ra, quy định này cũng giúp tăng cường nhận thức của các cá nhân ngay từ giai đoạn đào tạo, sát hạch lái xe và giúp Cơ quan nhà nước tăng cường quản lý trong lĩnh vực giao thông.
Tuy nhiên, hệ quả phát sinh những trùng chéo, tính khả thi trong việc áp dụng là vấn đề được đặt ra để hoàn thiện dự thảo. Theo LS. Phạm Hoài Nam – Giám đốc điều hành BNSG Law trả lời báo VOV ngày 01/3/2024 với nội dung việc triển khai thực hiện tại nước ta cần phải được nghiên cứu kỹ để phù hợp với cơ sở hạ tầng, phương tiện giao thông và cũng như tránh chồng chéo giữa các quy định xử lý vi phạm an toàn giao thông hiện đang áp dụng:
“Để tránh và chồng chéo với các nghị định và xử lý, xử phạt vi hành chính trong lĩnh vực giao thông, cụ thể tước lái xe có thời hạn. Cái này thì có thể sẽ bị chồng chéo với trừ điểm nó có thể là gây gây chồng chéo trong vấn đề về xử lý. Cho nên về vấn đề này tôi nghĩ khi đưa vào quy định này thì cũng cần tính đến các quy phạm pháp lý giữa vấn đề các nghị định xử phạt vi phạm giao thông đang áp dụng. Ngoài ra, về vấn đề cái cơ sở hạ tầng thì cũng cần phải xem xét ở góc độ là về cập nhật dữ liệu và cũng cần phải có cái công tác về tuyên truyền rồi phổ biến các quy định pháp luật cho người dân nắm rõ”.
Do đó, trước khi thông qua dự thảo về quy định cấp điểm và trừ điểm GPLX đòi hỏi cơ quan chức năng cần phải đánh giá, nghiên cứu tác động đối với xã hội và sự thống nhất giữa các văn bản quy phạm pháp luật nhằm tạo cơ sở cho việc áp dụng trên thực tế.